Trong những tháng đầu đời, trẻ 4 tháng tuổi phụ thuộc hoàn toàn vào sữa mẹ để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng và phát triển. Tuy nhiên, có nhiều trẻ 4 tháng biếng ăn, không chịu bú sữa mẹ gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Hãy cùng tìm hiểu những nguyên nhân, giải pháp và cách chăm sóc cho bé yêu được tốt nhất trong bài viết sau đây.
Mục lục
1. Đặc điểm của trẻ 4 tháng tuổi
Từ khi sinh đến tháng thứ 4, bé đã trải qua các mốc phát triển quan trọng. Dưới đây là những kỹ năng mà bé 4 tháng tuổi có thể học được:
– Phát triển vận động:
- Trẻ biết ngẩng cao đầu mà không cần hỗ trợ, tự mình cầm lấy và lắc đồ chơi.
- Biết đưa tay lên miệng.
- Bé bắt đầu học lật, có thể lăn từ tư thế nằm úp sang nằm ngửa hoặc chống khuỷu tay.
- Khi đói, bé có phản xạ quay lại núm vú, đưa tay lên gần miệng để đòi bú hay khóc để tạo sự chú ý.
– Phát triển xã hội: Trẻ thể hiện sự quan tâm nhiều hơn đến việc tương tác với người khác.
- Mỉm cười một cách tự nhiên, thử bắt chước chuyển động trên nét mặt của bạn.
- Thích chơi với người khác và cảm thấy khó chịu khi hết giờ chơi…
– Phát triển ngôn ngữ:
- Trẻ học bập bẹ liên tục, cố gắng bắt chước âm thanh mà bé nghe được.
- Phát ra những âm thanh khác nhau khi đói, đau, mệt…
– Phát triển trí não:
- Trẻ biết theo dõi người khác bằng cách chuyển động mắt từ bên này sang bên kia.
- Trẻ dần bắt đầu nhận ra những đồ vật và những người quen thuộc từ xa.
- Biết biểu đạt cảm xúc cho người khác là mình đang vui hay buồn.
- Nhận thấy sự khác biệt về sắc thái của màu sắc (đặc biệt là màu đỏ và xanh lá cây).
Sau 4 tháng bé thường đạt được chiều cao và cân nặng sau:
- Cân nặng: Em bé có thể tăng gấp đôi trọng lượng so với lúc mới sinh. Bé trai thường nặng từ 6 – 9 kg, bé gái nặng 5,5 – 8,5 kg.
- Chiều cao: Bé trai thường có chiều cao từ 59,7 – 69,7cm, còn bé gái từ 58,6 – 68,2cm.
Thức ăn duy nhất mà trẻ 4 tháng tuổi cần là sữa, có thể là sữa mẹ, sữa của người mẹ khác hoặc sữa công thức. Chỉ với 1 trong 3 loại này là có thể đáp ứng được nhu cầu dinh dưỡng của trẻ.
2. Nguyên nhân khiến trẻ 4 tháng biếng ăn
Đối với trẻ 4 tháng biếng ăn, bố mẹ có thể xem xét đến các nguyên nhân phổ biến dưới đây:
2.1. Do biếng ăn tâm lý
Biếng ăn tâm lý là một trong những tình trạng gặp khá phổ biến ở trẻ 4 tháng tuổi. Bởi trẻ 4 tháng tuổi đã biết mình khi nào đói và no nên chúng sẽ có những dấu hiệu nhất định để đòi bú và ngưng bú. Tuy nhiên, khi không hiểu các biểu hiện của con, trẻ đã no mà mẹ vẫn bắt ép bé bú tiếp có thể dẫn đến trẻ ác cảm với việc bú sữa mẹ. Ngoài ra, trong quá trình cho bú, mẹ hay nóng vội, to tiếng, gây ồn ào cũng khiến trẻ cảm thấy căng thẳng, khó chịu. Lâu dần dẫn tới tình trạng trẻ sợ bú, không muốn bú nữa.
☛ Đọc thêm: Nhận biết biếng ăn tâm lý ở trẻ!
2.2. Biếng ăn sinh lý do bé tập lẫy
4 tháng tuổi thường là thời điểm để bé bắt đầu tập lẫy, ngóc đầu dậy. Trẻ có thể quan tâm đến việc thực hành những kỹ năng mới này hơn là việc bú sữa. Vì vậy, khi ba mẹ cố bế lên lúc con đang tập trung học lật có thể khiến con cáu gắt, không chịu bú sữa mẹ. Tình trạng này được gọi là biếng ăn sinh lý ở trẻ, gần như bé nào cũng trải qua nên cha mẹ không cần quá lo lắng. Qua giai đoạn này, con lại có thể bú bình thường như chưa hề xuất hiện tình trạng biếng ăn.
☛ Đọc thêm: Tìm hiểu 5 giai đoạn biếng ăn sinh lý ở trẻ!
2.3. Do trẻ đang mọc răng
Em bé 4 tháng tuổi có thể bắt đầu mọc những chiếc răng đầu tiên. Ba mẹ hãy để ý trẻ xem có xuất hiện các dấu hiệu mọc răng hay không. Đi kèm với biếng ăn, trẻ thường có triệu chứng chảy nước dãi nhiều, nhai đồ vật, cáu gắt do khó chịu, đau ở nướu…. Nếu có, nguyên nhân gây biếng ăn ở trẻ 4 tháng tuổi có thể do mọc răng.
2.4. Do bé bị bệnh, nghẹt mũi
Hệ thống miễn dịch của trẻ nhỏ còn non yếu nên trẻ dễ mắc các bệnh lý nhiễm trùng như virus, vi khuẩn… Có thể chỉ vì tiếp xúc gần với những người thân đang bị ốm mà bé nhiễm bệnh và xuất hiện triệu chứng ngay.
Khi mắc bệnh nhiễm trùng này như viêm tai, nghẹt mũi hoặc đau họng… trẻ có thể khó bú mẹ. Đau hoặc khó chịu khiến trẻ gặp khó khăn trong việc ngậm, bú và nuốt một cách thoải mái.
☛ Đọc thêm: Trẻ biếng ăn sau khi bị ốm phải làm sao?
2.5. Do bé bị bệnh răng miệng
Một bệnh răng miệng rất hay gặp ở trẻ 4 tháng tuổi nữa khiến bé biếng ăn là tưa miệng. Đây là một loại bệnh nấm do nấm men Candida gây ra. Chúng có sẵn trong môi trường, thậm chí có ở cơ thể người mẹ.
Khi hệ thống miễn dịch của trẻ 4 tháng chưa phát triển hoàn chỉnh, khả năng chống lại nhiễm trùng chưa cao nên trẻ dễ mắc bệnh tưa miệng. Khi bị bệnh, trẻ thường đau miệng, việc bú mẹ sẽ khiến trẻ đau hơn dẫn đến tình trạng con lười bú.
Ba mẹ nên kiểm tra miệng của con có xuất hiện các mảng màu trắng ở nướu, lưỡi, má, hay đỏ trong miệng, nứt da ở khỏe miệng… hay không. Nếu có, cần có biện pháp khắc phục kịp thời để cải thiện biếng ăn cho trẻ.
2.6. Do trẻ thích bú bình hơn
Trẻ sơ sinh, giống như người lớn, có sở thích và cá tính riêng. Đến tháng thứ 4, bé có thể thích bú bình hơn và tỏ ra ít quan tâm đến việc bú sữa mẹ. Đây là một trong những nguyên nhân ở một số trẻ 4 tháng biếng ăn.
2.7. Do thay đổi vị sữa mẹ
Nếu có sự thay đổi đột ngột về mùi vị sữa có thể khiến trẻ 4 tháng biếng ăn. Do trẻ cảm thấy khác lạ so với trước nên “đề phòng” không bú sữa mẹ nữa. Tuy nhiên, trẻ có thể thích nghi với những thay đổi về khẩu vị theo thời gian và thường không phải là vấn đề nghiêm trọng.
Một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến mùi vị của sữa mẹ như chế độ ăn uống thêm gia vị gừng, tỏi… hay sử dụng thuốc men, thay đổi nội tiết tố…
2.8. Do sữa mẹ không đủ
Một trong những nguyên nhân khác khiến trẻ 4 tháng biếng ăn là do mẹ có nguồn sữa quá ít. Nếu người mẹ có ít sữa, em bé 4 tháng tuổi có thể “thất vọng” hoặc không hài lòng trong các lần bú. Hay khi dòng sữa xuống chậm khiến trẻ 4 tháng tuổi mất kiên nhẫn và không muốn bú sữa mẹ nữa.
Lâu dần không đáp ứng được lượng chúng mong muốn và đi kèm với việc mẹ cho con dùng sữa công thức thay thế có thể khiến trẻ 4 tháng biếng ăn.
2.9. Do tư thế bú không phù hợp
Có nhiều tư thế khác nhau để cho bé bú, một trong số đó có thể khiến bé không ngậm được núm vú, hay tư thế cũ không còn phù hợp. Lâu dần bé khó chịu và có thể biếng ăn, không muốn bú nữa.
Ngoài những nguyên nhân khiến trẻ 4 tháng biếng ăn ở trên, có một số lý do khác ít phổ biến hơn như bé phải uống thuốc kháng sinh khiến rối loạn tiêu hóa, dòng sữa mẹ chảy quá mạnh, thiếu chất…
3. Dấu hiệu nhận biết bé 4 tháng biếng ăn
Biểu hiện dễ nhận thấy nhất ở bé 4 tháng tuổi biếng ăn là lượng sữa và tần suất bú của bé ít đi. Đối với trẻ 4 tháng tuổi, lượng sữa thường được khuyến cáo như sau:
- Mỗi lần từ 120 – 150 ml, mỗi ngày cần 7 – 8 lần bú mẹ, mỗi lần cách nhau từ 2 – 3 tiếng.
- Tổng lượng sữa cho bé là khoảng 900 – 1200ml mỗi ngày.
Tuy nhiên, lượng sữa này có thể khó xác định khi trẻ bú mẹ. Ba mẹ có thể dựa vào các đặc điểm như sau để nhận thấy con biếng ăn:
- Mỗi lần con bú đủ thường kéo dài từ 20 – 30 phút, mỗi ngày 7 – 8 lần. Trẻ 4 tháng biếng ăn có thể bú thời gian ngắn hơn, hoặc ít số lần hơn.
- Bé không nuốt khi bú: Bé ngậm núm vú nhưng lại không nuốt. Mẹ nên quan sát chuyển động của hàm cũng như lắng nghe âm thanh con nuốt để xác định trẻ 4 tháng tuổi có nuốt không.
- Bé không hài lòng sau khi bú, cáu gắt, quấy khóc: Thường bé bú đủ có cảm giác hài lòng, và muốn ngủ.
- Ngực của bạn vẫn đầy, cứng sau khi bú: Sau khi hết cữ bú, ngực của mẹ thường mềm hơn. Nếu bạn vẫn thấy ngực mình căng tức còn nhiều sữa có thể bé chưa bú đủ.
- Bé chậm tăng cân so với thời gian trước.
- Ngoài ra, có một số dấu hiệu khác giúp nhận ra trẻ biếng ăn như trong 24 giờ bé thay tã ít (dưới 5 – 6 lần), bé chỉ đi ngoài 1 lần mỗi ngày, bé ngủ không ngon…
4. Trẻ 4 tháng biếng ăn có làm sau không
Trẻ 4 tháng tuổi chủ yếu là bú sữa, nếu lượng sữa không được cung cấp đủ có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe sau:
– Bé chậm tăng cân: Khi bé được bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng từ sữa mẹ bé sẽ lên cân đều. Tuy nhiên, khi bé 4 tháng biếng ăn sẽ có cân nặng kém, chiều cao thấp so với tiêu chuẩn hoặc số cân, chiều cao lên rất chậm
– Bé dễ bị ốm: Trong sữa mẹ có chứa nhiều kháng thể giúp hỗ trợ con ngăn ngừa bệnh tật. Khi không bú đủ sữa mẹ cộng với hệ miễn dịch còn non yếu, trẻ rất dễ bị ốm vặt mỗi khi thay đổi thời tiết, thay đổi môi trường sống, hay khi tiếp xúc với vi sinh vật gây bệnh…
– Chậm phát triển trí não: Trong sữa mẹ có nhiều chất béo lành mạnh như omega-3, DHA, AA… giúp cung cấp năng lượng, bổ sung dưỡng chất phát triển trí não. Do đó nếu trẻ 4 tháng biếng ăn có thể dẫn đến hậu quả chậm phát triển trí não.
5. Ba mẹ nên làm gì khi bé 4 tháng biếng ăn?
Điều đầu tiên ba mẹ nên làm là tìm hiểu xem nguyên nhân khiến trẻ 4 tháng biếng ăn là gì. Nếu biếng ăn do sinh lý tập lẫy, mọc răng… chỉ mất một quãng thời gian là con lại ăn uống bình thường.
Tuy nhiên do nguyên nhân khác như ép bé ăn, bị bệnh… ba mẹ cần thực hiện các phương pháp cải thiện tình trạng biếng ăn phù hợp với từng trường hợp.
5.1. Hiểu được dấu hiệu đói và no của trẻ
Điều đầu tiên để bé bú đủ, ba mẹ cần hiểu được các dấu hiệu đói và no của trẻ.
Bằng cách hiểu được các dấu hiệu đói và no của trẻ, mẹ có thể cho trẻ 4 tháng tuổi ăn uống nhàn hơn. Khi thấy các dấu hiệu đói như đưa tay lên miệng, mút môi, tay, tạo ra âm thanh thủ thỉ hoặc thở dài, quay đầu từ bên này sang bên kia… mẹ hãy cho con ăn. Điều này giúp thỏa mãn cơn đói và khát, đáp ứng được nhu cầu của trẻ và cải thiện biếng ăn.
Khi trẻ đã no thường có biểu hiện là vẻ mặt hài lòng, buồn ngủ, rời bỏ núm vú… Nếu thấy những dấu hiệu này, mẹ không nên bắt con bú tiếp vì sẽ tạo ác cảm với việc bú mẹ, làm tình trạng biếng ăn nặng hơn.
Một trong những điều quan trọng khác để cải thiện biếng ăn ở trẻ 4 tháng tuổi là cho bé ăn trong lúc vui vẻ. Nếu bạn cố gắng cho trẻ ăn khi chúng đang khó chịu, điều đó lại càng làm bé không muốn ăn hơn.
5.2. Cho bé bú đủ lượng sữa
Nếu bé có vẻ không hứng thú hoặc dễ bị phân tâm trong những lần bú lâu, hãy cân nhắc cho bé bú ngắn thời gian hơn nhưng thường xuyên hơn. Việc này giúp bé bú đủ lượng sữa, đảm bảo cung cấp năng lượng và các chất cần thiết cho cơ thể.
Nếu bé 4 tháng tuổi của bạn tiếp tục không muốn bú mẹ, hãy cân nhắc vắt sữa ra bình nếu con thích bú bình hoặc có phương pháp cho ăn thay thế như sữa từ người mẹ khác. Cuối cùng, bé vẫn không ăn sữa mẹ thì hãy thử cho con uống sữa công thức.
5.3. Duy trì nguồn sữa đều đặn
Việc duy trì đủ lượng sữa đều đặn cho con có thể là vấn đề tự nhiên ở nhiều bà mẹ, tuy nhiên cũng có không ít mẹ không có sẵn đủ sữa cho con. Lúc này, mẹ có thể thực hiện một số phương pháp giúp kích thích và duy trì nguồn sữa, giúp dòng chảy đều và bé ăn ngon miệng hơn như sau:
- Massage vùng bầu ngực hay ép ngực khi cho con bú để sữa xuống nhiều hơn và chảy nhanh hơn.
- Mẹ có thể bổ sung các loại thực phẩm giúp kích thích cơ thể sản sinh nhiều sữa như chân giò, chân chó nấu đu đủ…
5.4. Tăng thời gian tiếp xúc da kề da
Tiếp xúc da kề da mang lại nhiều lợi ích cho trẻ nhỏ và ba mẹ, trong đó có việc hỗ trợ cải thiện biếng ăn ở trẻ 4 tháng tuổi. Việc này giúp thúc đẩy sự gắn kết giữa mẹ và con. Bởi nó có thể giải phóng hormon hạnh phúc oxytocin – tạo cảm giác ấm áp và gần gũi. Vì vậy, tiếp xúc da kề da có thể kích thích bản năng bú sữa mẹ tự nhiên, và con muốn ăn hơn.
5.5. Thay đổi cách cho bú
Một trong những cách tốt cải thiện tình trạng trẻ 4 tháng biếng ăn là thay đổi cách cho bé bú. Bạn có thể thay đổi nhiều cách bú khác nhau và tìm hiểu xem cách nào phù hợp nhất với con. Mẹ phải đảm bảo rằng tư thế ấy con ngậm được hoàn toàn núm vú và thoải mái nhất.
Nếu có dấu hiệu như bé không nuốt được, khó khăn khi gắn vào núm vú, bé khóc không chịu bú… có thể tư thế bú này không phù hợp với trẻ.
5.6. Cho trẻ ngủ đủ giấc
Bên cạnh những biện pháp cải thiện trên, có một lưu ý khác giúp bé 4 tháng tuổi ăn ngon miệng hơn là cho bé ngủ đủ giấc.
Việc cho trẻ 4 tháng tuổi ngủ đủ giấc sẽ tác động tích cực đến việc ăn uống ở trẻ. Ngủ đủ giấc giúp cân bằng các hormone của cơ thể trong đó có hormon thèm ăn như ghrelin và leptin. Điều này giúp trẻ ăn ngon miệng hơn và khả năng phản ứng với các dấu hiệu đói tốt hơn.
6. Khi nào cần cho trẻ 4 tháng biếng ăn đi khám?
Nếu thực hiện đủ các biện pháp mà con vẫn không chịu ăn, cân nặng không tăng, ba mẹ nên đưa con đến các chuyên gia dinh dưỡng để có biện pháp cải thiện nhanh nhất. Điều này giúp ngăn ngừa các hậu quả không đáng cho khi trẻ 4 tháng biếng ăn.
Mong rằng bài viết trên đây giúp cung cấp các thông tin cần thiết như nguyên nhân, giải pháp cho ba mẹ có con nhỏ 4 tháng tuổi biếng ăn. Chúc ba mẹ thành công trên con đường nuôi con khỏe mạnh.
Tài liệu tham khảo
- https://www.verywellfamily.com/your-4-month-old-baby-development-and-milestones-4172533
- https://www.unicef.org/parenting/child-development/your-babys-developmental-milestones-4-months
