Hiện nay, số ca mắc sốt xuất huyết ngày càng có xu hướng tăng nhanh trong cộng đồng. Vậy, triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ em có biểu hiện như thế nào? Nên làm gì khi trẻ bị sốt xuất huyết?… Cha mẹ hãy cùng dành thời gian tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.
Mục lục
Sốt xuất huyết là bệnh gì?
Sốt xuất huyết (hay còn gọi là sốt Dengue) là bệnh truyền nhiễm xảy ra phổ biến ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, trong đó có Việt Nam. Bệnh có thể lây lan nhanh chóng trong cộng đồng và tạo thành dịch nhờ muỗi truyền. Sốt xuất huyết gây ra bởi virus Dengue với 4 loại tương ứng với 4 tuýp huyết thanh là DEN-1, DEN-2, DEN-3, DEN-4. Do vậy, người ở vùng dịch sốt xuất huyết có thể mắc bệnh nhiều hơn một lần trong đời.
Sốt xuất huyết có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, mọi đối tượng. Những năm gần đây, tỷ lệ người mắc sốt xuất huyết ngày càng gia tăng mạnh mẽ. Theo thống kê, mỗi năm có khoảng 500.000 trường hợp sốt xuất huyết cần nhập viện, phần lớn là trẻ em. Tỷ lệ tử vong trung bình khoảng 2,5%. Do vậy, việc phát hiện sớm những dấu hiệu và triệu chứng bệnh là rất cấp thiết để phòng ngừa bệnh dịch lây lan, cũng như giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ nhỏ.
Triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ em theo từng giai đoạn
Sốt xuất huyết ở trẻ em có triệu chứng đa dạng tùy theo từng giai đoạn của bệnh. Bệnh thường diễn biến qua 4 giai đoạn với các triệu chứng như sau:
Giai đoạn ủ bệnh
Thời kỳ ủ bệnh tính từ khi virus Dengue bắt đầu xâm nhập vào cơ thể (bắt đầu bị muỗi mang virus đốt) đến khi khởi phát các triệu chứng đầu tiên. Giai đoạn này có thể kéo dài từ 3 – 6 ngày (một số trường hợp có thể kéo dài đến 15 ngày) tùy theo khả năng miễn dịch của từng người.
Ở giai đoạn ủ bệnh của sốt xuất huyết, trẻ thường không có các triệu chứng đặc trưng, hầu hết trẻ vẫn sinh hoạt và hoạt động bình thường.
Giai đoạn sốt
Sốt là triệu chứng đầu tiên sau khi khởi phát bệnh. Ở giai đoạn này, trẻ thường có biểu hiện sốt cao đột ngột và diễn ra liên tục, một số trường hợp có thể sốt lên đến 40 độ C. Khi sốt, trẻ còn có biểu hiện mệt mỏi, khó chịu, quấy khóc nhiều, đau đầu, vị giác thay đổi dẫn đến chán ăn, biếng ăn, bỏ ăn,… Ngoài ra, trẻ còn có thể xuất hiện các triệu chứng khác như buồn nôn, đau cơ khớp, đau thượng vị, tiêu chảy, nôn mửa,…
Đau bụng và đau họng thường là những triệu chứng nổi trội hơn ở trẻ em. Một số trường hợp còn có biểu hiện da sung huyết (có thể quan sát thấy các chấm xuất huyết dưới da), chảy máu cam hoặc chảy máu chân răng,…
Giai đoạn nguy hiểm
Sau giai đoạn sốt, tức là khoảng 3 – 7 ngày, trẻ phải đối mặt với giai đoạn nguy hiểm của bệnh. Sang đến giai đoạn này, tình trạng sốt của trẻ có thể thuyên giảm và hạ sốt so với giai đoạn trước đó. Tuy nhiên, trẻ vẫn có biểu hiện mệt mỏi, đau đầu, chán ăn, biếng ăn,…
Dấu hiệu đặc trưng ở giai đoạn nguy hiểm là tình trạng thoát huyết tương. Cha mẹ có thể quan sát thấy rõ các ban da dạng sẩn đa hình thái, có thể là chấm xuất huyết dưới da hoặc các mảng bầm tím. Nốt ban da đôi khi gây ngứa và trẻ có biểu hiện gãi. Các ban da xuất hiện đầu tiên ở thân mình, sau đó lan rộng theo hướng ly tâm đến các chi, mặt, lòng bàn tay và lòng bàn chân. Một số trường hợp thoát huyết tương nặng có thể dẫn đến sốc có biểu hiện như vật vã, bứt rứt, lờ đờ, lạnh đầu chi, mạch nhanh nhỏ, tụt huyết áp, đi ngoài ra máu,…
Khi xét nghiệm máu, có thể thấy số lượng bạch cầu giảm, số lượng tiểu cầu giảm, giá trị hematocrit tăng lên 20% so với giá trị bình thường. Đây là kết quả của tình trạng thoát huyết tương với lượng lớn, dẫn đến giảm tiểu cầu và cô đặc máu, từ đó gây ra xuất huyết.
Giai đoạn phục hồi
Sau giai đoạn nguy hiểm khoảng từ 2 – 3 ngày là giai đoạn phục hồi. Giai đoạn này, trẻ thường hết sốt và các triệu chứng được cải thiện đáng kể. Trẻ đã có biểu hiện thèm ăn hơn, huyết áp ổn định và đi tiểu nhiều hơn. Khi xét nghiệm máu, có thể thấy số lượng bạch cầu tăng nhanh và số lượng tiểu cầu dần trở về mức bình thường.
Nên làm gì khi trẻ có dấu hiệu và triệu chứng sốt xuất huyết
Khi trẻ xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo bệnh sốt xuất huyết, cha mẹ có thể tham khảo các biện pháp xử lý dưới đây.
Đưa trẻ đi khám bác sĩ
Khi trẻ có biểu hiện sốt cao liên tục trong 2 ngày trở đi, đặc biệt là khi trẻ ở trong khu vực có người bị sốt xuất huyết, cha mẹ nên đưa trẻ đi đến cơ sở y tế gần nhất để được bác sĩ thăm khám, làm xét nghiệm chẩn đoán chính xác, từ đó có biện pháp chăm sóc, điều trị phù hợp nhất. Tùy theo tình hình sức khỏe của trẻ, bác sĩ có thể chỉ định cho trẻ điều trị tại cơ sở y tế, hoặc hướng dẫn cha mẹ cách chăm sóc theo dõi trẻ tại nhà.
Chăm sóc khi trẻ bị sốt
Nếu trẻ có biểu hiện sốt cao từ 38,5 độ C trở lên, cha mẹ có thể cho trẻ uống thuốc hạ sốt Paracetamol (liều 10 – 15 mg/kg cân nặng mỗi 4 – 6 giờ nếu trẻ sốt trở lại, tuy nhiên một ngày không dùng quá 4 lần). Tuyệt đối không dùng Aspirin hoặc Ibuprofen để hạ sốt cho trẻ vì có thể khiến tình trạng xuất huyết trở nên trầm trọng hơn.
Ngoài việc dùng thuốc hạ sốt, cha mẹ có thể kết hợp các biện pháp khác như chườm ấm, nhất là vùng cổ, nách, bẹn,… để giúp hạ nhiệt cơ thể, tránh để sốt cao dẫn đến co giật.
Bổ sung nước cho cơ thể
Trẻ có biểu hiện sốt cao thường đi kèm biểu hiện mất nước, do vậy cha mẹ cần bổ sung đủ nước cho cơ thể trẻ. Đồng thời, việc bổ sung nước cho cơ thể cũng góp phần giúp hạ nhiệt cơ thể và bù lại lượng huyết tương thoát ra do xuất huyết.
Cha mẹ có thể bổ sung cho trẻ đa dạng các loại nước như dung dịch oresol (lưu ý pha đúng liều lượng được ghi trên nhãn), nước dừa, nước cam, nước ép hoa quả, nước lọc,…
Chăm sóc dinh dưỡng
Trẻ mắc bệnh sốt xuất huyết thường có biểu hiện chán ăn, ăn không ngon miệng, do vậy, cha mẹ cần chú ý đến dinh dưỡng cho trẻ. Một số lưu ý khi chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ bị sốt xuất huyết:
- Ưu tiên các món ăn lỏng, mềm, giàu dinh dưỡng và dễ tiêu hóa như cháo, súp, sữa,… Đồng thời, cha mẹ nên chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ để trẻ có thể tiêu hóa thức ăn dễ dàng hơn
- Tăng cường bổ sung đa dạng các chất dinh dưỡng, đặc biệt là các nhóm thực phẩm giàu vitamin A, C, kẽm,… để tăng cường hoạt động chuyển hóa và nâng cao hệ miễn dịch giúp cơ thể chống lại bệnh tật.
- Bổ sung cho trẻ các nhóm thực phẩm giàu vitamin nhóm B, kẽm, lysine, selen,… giúp kích thích vị giác, trẻ ăn ngon miệng hơn và hấp thu dinh dưỡng tốt hơn, từ đó tăng cường khả năng chống trọi lại với bệnh tật.
- Hạn chế cho trẻ ăn các thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ,… tránh dẫn đến tổn thương và loét thành mạch.
- Hạn chế cho trẻ uống nước có ga, đồ uống có chứa chất kích thích như cafein,…
- Hạn chế cho trẻ ăn các thực phẩm có màu đỏ hoặc nâu như thanh long đỏ, huyết heo,… vì sẽ gây nhầm lẫn trong quá trình chẩn đoán và theo dõi sốt xuất huyết.
Theo dõi sát sao tình trạng của trẻ
Sốt xuất huyết ở trẻ em có diễn biến đa dạng và tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm. Đặc biệt, trẻ nhỏ thường có biểu hiện sốt rất cao có thể dẫn đến co giật, thoát huyết tương nặng gây tụt huyết áp, sốc. Thậm chí, một số trường hợp, sốt xuất huyết có thể dẫn đến tử vong.
Do đó, cha mẹ cần theo dõi sát sao tình trạng của trẻ khi chăm sóc và điều trị sốt xuất huyết. Nếu trẻ xuất hiện các dấu hiệu dưới đây, cha mẹ cần báo ngay cho bác sĩ để có biện pháp xử lý và điều trị kịp thời:
- Trẻ vật vã, lờ đờ, đau bụng liên tục vùng hạ sườn phải (vùng gan).
- Trẻ buồn nôn và nôn liên tục (nhiều hơn 3 – 4 lần mỗi giờ).
- Chảy máu chân răng, chảy máu cam, hành kinh sớm và kéo dài (đối với trẻ nữ).
- Tiểu ít, đi ngoài phân đen hoặc có lẫn máu.
Phòng ngừa bệnh lây lan
Khi trong nhà có trẻ mắc bệnh sốt xuất huyết, ngoài việc chăm sóc trẻ, cha mẹ cũng cần thực hiện một số biện pháp nhằm phòng ngừa bệnh dịch lây lan cho mọi người xung quanh. Một số biện pháp cha mẹ có thể tham khảo là:
- Tránh để trẻ bị muỗi đốt bằng cách cho trẻ mặc quần áo dài, ngủ màn kể cả ban ngày.
- Diệt lăng quăng, bọ gậy, đậy kín các vật dụng chứa nước để tránh việc muỗi đẻ trứng.
- Thu dọn các đồ vật có thể đọng nước xung quanh như vỏ hộp, chai lọ,..
- Dọn dẹp nhà cửa ngăn nắp, sạch sẽ,…
Bài viết trên đây đã cung cấp đến các phụ huynh thông tin về những triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ em theo từng giai đoạn và các biện pháp xử lý, phòng ngừa đúng cách. Sốt xuất huyết là bệnh lý nguy hiểm, đặc biệt là với đối tượng trẻ nhỏ. Do vậy, khi trẻ xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo bệnh, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
☛ Đọc thêm: Cách phòng bệnh viêm phế quản ở trẻ
